Lễ hội Trùm chăn là một lễ hội đặc sắc của người Hà Nhì, huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai, không chỉ mang ý nghĩa quan trọng về đời sống tinh thần, mà còn là dịp để các bạn trẻ tìm hiểu nhau, tìm thấy một nửa của nhau và đi đến hôn nhân, xây dựng gia đình. Đây cũng là lễ hội thu hút các bạn trẻ phượt đến trải nghiệm.
1.Quy mô Lễ hội Trùm Chăn
Lễ hội trùm chăn được tổ chức tại 2 địa điểm: lễ hội được tổ chức ở nhà và gia chủ sẽ phải chuẩn bị đồ cúng và được tổ chức ở rừng cấm. Khi tổ chức tại gia chủ mâm cỗ bao gồm 5 cái bánh dày, 1 bát thịt trâu luộc, 1 bát nước gừng pha nước và 4 cái bát con úp xuống đất trước bàn thờ. Sau khi đồ cúng được chuẩn bị xong, gia chủ sẽ cúng đầu tiên, tiếp đó là tới các con – lần lượt từ con trai út cho đến con trai cả vào lễ.Kết thúc lễ tạ, chủ nhà lấy bát nước gừng chia cho mỗi người trong gia đình uống một ngụm, ăn một ít thịt trâu luộc để hưởng lộc; bánh dày và gừng rượu được dành cho ông Táo, đặt ở bếp.
2.Các hoạt động thú vị
Tại trung tâm lễ hội, cũng diễn ra nhiều hoạt động sôi nổi: già làng đánh đàn hoóttơờ, các bà già nhảy múa, thanh niên nam nữ hát đối đáp… Ngoài các điệu múa, lễ hội còn nhiều trò chơi dân gian như đu dây, đu quây, hát giao duyên…
Bên cạnh các nghi thức tín ngưỡng và các trò chơi dân gian phổ biến, lễ hội còn có một phong tục lạ mắt và hết sức độc đáo, đó là tục trùm chăn. Trước khi đi hội “Khô già già”, bao giờ các chàng trai chưa vợ cũng đem theo một cái chăn chiên mới. Gần tới nơi, họ giấu cái chăn ở một hốc đá, bụi cây hoặc có khi ở… trong áo.
Tại lễ hội, chàng trai tham gia một cách hào hứng, chủ động, đặc biệt với các trò chơi đòi hỏi phải thể hiện hết năng lực và bản lĩnh đàn ông. Mục đích của họ nhằm thu hút sự chú ý của “phái đẹp”. Qua ánh mắt các cô gái, sự nhạy cảm của tuổi đang yêu sẽ “mách” cho các chàng trai biết cô gái nào có cảm tình với mình và cảm tình ở mức nào. Vào thời điểm thích hợp, chàng trai lặng lẽ tách khỏi cuộc chơi chung, tìm cách tiếp cận người đẹp. Những lời hỏi han, mời mọc, bông đùa và dĩ nhiên cả lời ướm thử, được các chàng trai thực hiện với mục đích thăm dò, xem phản ứng của “đối tác” ra sao. Khi “cá đã cắn câu”, chàng trai tiến thêm một bước táo bạo hơn, nắm lấy tay cô gái và… lôi đi. Dĩ nhiên cô gái sẽ chống cự, nhưng là sự chống cự cho “phải phép”; tay có vẻ nhùng nhằng nhưng miệng thì cười quyến rũ và chân lại… bước theo người ta. Chàng trai lập tức lấy cái chăn mà mình đã giấu sẵn, trùm lên đầu cô gái, rồi dẫn cô gái ra bìa rừng, bờ suối hoặc chỗ nào đó, hai người ngồi bên nhau tâm sự.
Lễ hội Trùm Chăn của người Hà Nhì cũng tương tự như tục “cướp vợ” của người Mông nhưng chính hành động “trùm chăn” đã phản ánh được nét văn hóa độc đáo trong hôn nhân của người Hà Nhì. Hiện nay, lễ hội Trùm Chăn vẫn được tiếp tục duy trì trong cuộc sống của người Hà Nhì, đây là một trong những hoạt động mang đậm dấu ấn lễ hội Sa Pa.