Muaphuot.com– Là một trong những lễ hội lớn và nổi tiếng của cả nước, hàng năm, Lễ hội Nghinh Ông đình Thần Thắng Tam thu hút sự tham gia của hàng chục ngàn lượt khách trong nước và quốc tế. Đây là lễ hội dân gian truyền thống của ngư dân Vũng Tàu và là dịp để ngư dân tri ân cá Ông (cá Voi), vị cứu tinh theo quan niệm của những người đánh cá và làm nghề biển nói chung.
Tín ngưỡng dân gian truyền thống của Lễ hội Nghinh Ông đình Thần Thắng Tam
Theo dòng chảy thời gian, các linh vật đã tồn tại lâu dài trong đời sống tín ngưỡng của người Việt. Nếu như Long – Lân – Quy – Phượng chiếm vị trí quan trọng trong đời sống tâm linh người dân đất Bắc, thì cá Ông (cá Voi) lại trở thành một trong những linh vật linh thiêng nhất đối với người dân miền biển. Bởi theo quan niệm của họ, cá Ông là vị thần,vị cứu tinh trong suốt những chuyến ra khơi của con người. Đây cũng chính là cội nguồn cho một lễ hội nổi tiếng, một nét văn hóa đặc trưng của vùng ven biển Trung Nam – Lễ hội Nghinh Ông.
Theo truyền thuyết của người Chăm, một vị thần tên Cha-aih-va, vì quá nôn nóng trở về xứ sở sau thời gian khổ luyện phép thuật, đã cãi lại thầy của mình và tự ý biến thành cá Voi, trở về đại dương và bảo vệ những chuyến tàu ra khơi của ngư dân. Mỗi khi có thuyền lâm nạn, thần đều nâng đỡ và đưa thuyền vào bờ. Người dân tộc Kinh lại tương truyền rằng Cá Voi do Phật Quan Âm Bồ Tát xé áo cà sa thành muôn mảnh thả trên mặt biển để cứu vớt chúng sinh đi biển gặp nạn. Trong lịch sử Triều Nguyễn có ghi lại, Chúa Nguyễn Ánh gặp bão lớn và thuyền có nguy cơ lật, ông đã cầu nguyện cá Voi và được thoát nạn. Sau khi lên ngôi, Vua Gia Long – tức Nguyễn Ánh – phong cho cá Voi là “Nam Hải Cự Lộc Ngọc Lâm Thượng Đẳng Thần”.
Ðình Thần Thắng Tam là một quần thể kiến trúc gồm có 3 di tích: Ðình Thần Thắng Tam, miếu Bà Ngũ hành, lăng ông Nam Hải. Theo truyền thuyết Ðình Thần Thắng Tam thờ chung cả ba người đã có công xây dựng nên ba làng Thắng ở Vũng Tàu, đó là Phạm Văn Dinh, Lê Văn Lộc và Ngô Văn Huyền. Hàng năm lễ hội Ðình Thần Thắng Tam được tổ chức trong 4 ngày từ 17 đến 20 tháng 2 âm lịch. Ðây là lễ hội cầu an, là thời điểm kết thúc và mở đầu cho một mùa thu hoạch tôm cá.
Lễ hội Nghinh Ông gắn liền với tục thờ cá Ông (cá Voi) phổ biến từ vùng biển miền Trung đến miền Nam. Mỗi vùng biển tổ chức lễ Nghinh Ông vào những dịp khác nhau nhưng tất cả đều có chung một quan niệm rằng cá Ông là sinh vật thiêng ở biển, là cứu tinh đối với những người đánh cá và làm nghề biển nói chung. Lễ hội Nghinh Ông cũng được tổ chức ở khắp các vùng biển ở Bà Rịa – Vũng Tàu như: xã Bình Châu (huyện Xuyên Mộc), xã Phước Tỉnh, Long Hải (huyện Long Ðiền), xã Phước Hải (huyện Đất Đỏ), Ðình Thắng Nhất, Thắng Nhì, Thắng Tam (TP.Vũng Tàu)… nhưng tiêu biểu nhất là lễ hội Nghinh Ông ở đình Thắng Tam (TP. Vũng Tàu).
Lễ hội Nghinh Ông đình Thần Thắng Tam đặc sắc văn hóa dân gian
Lễ hội Nghinh Ông đình thần thắng tam đối với người dân Bà Rịa Vũng Tàu có ý nghĩa tâm linh vô cùng quan trọng, vừa là dịp để người dân tưởng nhớ công lao của ba vị Thần có công gây dựng vùng đất quê hương, vừa là cầu mong một năm ra khơi thuận lợi, bình an, cuộc sống ấm no, sung túc.
Trước lễ hội diễn ra một ngày, người dân nơi đây cùng nhau chuẩn bị, trang hoàng thuyền rước với cờ hoa lộng lẫy, trống chiêng uy nghiêm. Cũng giống như lễ hội Cầu Ngư của các tỉnh ven biển miền Trung, Lễ hội Nghinh Ông đình Thần Thắng Tam cũng có hai phần: phần lễ và phần hội.
Phần lễ bắt đầu từ sáng sớm ngày 16/8 Âm lịch. Đến giờ hành lễ, đoàn thuyền đó khởi hành từ khu Bãi Trước đến miếu Hòn Bà ở mũi Nghinh Phong để làm lễ dâng hương, rượu xin nghinh Ông về đình Thần Thắng Tam. Đoàn Nghinh Ông được thực hiện rất trang nghiêm, đứng đầu là các vị bô lão, kế đến là hàng trăm ngư dân trong vùng.
Sau lễ khai mạc, Ban tổ chức gióng 3 hồi trống, 3 hồi chiêng làm hiệu lệnh cho đoàn sư rồng rước kiệu nghinh Ông về đình Thần Thắng Tam. Người ta làm hình tượng cá Ông bằng giấy bồi dài chừng 10m, trang hoàng lộng lẫy, được đoàn rước nghinh từ Bãi Trước về lăng Ông Nam Hải. Dẫn đầu đoàn rước là các vị bô lão khăn áo chỉnh tề, theo sau là đoàn quân sĩ, ngư phủ tháp tùng, ngoài ra còn có các nghệ sĩ tuồng, các diễn viên hóa trang thành ông Phúc – Lộc – Thọ, tạo cho không khí buổi lễ vô cùng rộn ràng, náo nhiệt. Sau khi Ông an vị, các nghi lễ khác sẽ được tiếp tục như: Lễ cúng các vị tiên hiền và các anh hùng liệt sỹ, Lễ thỉnh sắc thần vào Lăng Ông Nam Hải, Lễ cúng tế Ông Nam Hải Cự Tộc Ngọc Lân Chi Thần, Lễ xây chầu Đại Bội…
Nếu như phần lễ giữ đúng truyền thống với không khí uy nghiêm thì đến phần hội, người dân lại cùng hòa vào không khí náo nhiệt với những trò chơi dân gian như: gánh cá, đan lưới, kéo co, bơi biển, bịt mắt đập niêu, câu cá… Đặc biệt, những làn điệu dân gian vùng chài lưới như hát bội, hát bả trạo hay những màn trình diễn văn hóa đặc trưng như múa lân, diễn tuồng cũng là một trong những nét hấp dẫn của lễ hội Nghinh Ông đình Thần Thắng Tam.
